در پست هُنرِ از دست‌رفتۀ گزیده‌گویی و گزیده‌خوانی در معرفی فُرمِ ادبیِ گزین‌گویه گفتیم که 

گزین‌گویه، گفتار یا نوشتاری است موجز و مختصر، که برای بیان یک اصل حقیقی یا موقعیت یا مشاهده، در یک قالب کوتاه و به یادماندنیِ ادبی، که هدفش تعریف یا تعیین کردن است.

در پست جستار چه کم از مقاله دارد؟ هم به تعریف جستار و انواع آن پرداختیم.

 

حالا هم می‌خواهم بگویم 

 

گزین‌گویه‌، نوعی جستار است.

با این‌که واژۀ aphorism (گزین‌گویه) ـ که ریشه یونانی دارد ـ به معنیِ همان «معنی کردن» است، اما در روح و در عمل، یک گزین‌گویه، یک تعریف، توضیح یا توصیفِ صرف نیست، بلکه بیشتر چیزی شبیه یک جستار است، گزین‌گویه تلاشی است برای تعریف کردن.

 

یک گزین‌گویه، یک جستار است، جستاری در کوچک‌ترین فُرمِ ممکنِ آن.

 

به عبارت دیگر، یک گزین‌گویه یک حقیقتِ قطعی نیست، بلکه نوعی آزمون است‌ (با همان معنایِ حقیقیِ جستار)ـ گزاره‌ای که شما به‌کارش می‌گیرید، تا با موضوعی مواجه شوید و تصمیم بگیرید که با آن موافق هستید یا نه.

 

اگر با گزین‌گویه‌ای موافق نباشید، لزوما به معنایِ شکستِ آن نیست.

بهترین گزین‌گویه‌ها، درست‌ترین آن‌ها نیستند؛ اما تصمیم‌ناپذیرترینِ آن‌ها، ارزشِ بی‌نهایت بار، آزمودن را دارند.

با این تعریف، حتی جوک‌ها و لطیفه‌ها هم در قالبِ جستار، قرار می‌گیرند.

 

توییتر 

و توییتر، پلت‌فرمی ایده‌آل و مناسب برای به اشتراک‌گذاری گزین‌گویه‌ها است. در حقیقت، گزین‌گویه‌ها باید کمتر از ۱۴۰ کاراکتر باشند. علاوه بر این شما می‌توانید آن‌ها را لایک یا ریتوییت کنید.

غیر از توییت‌هایی که دربارۀ اموری واقعی هستند، مانند مطالب علمی یا اخبار روز، می‌توان گفت بقیه، بیشتر شبیه جستار،‌‌ شعر یا شعرگونه‌ یا داستان‌هایی هستند، که اساساً نمی‌توان گفت درست یا نادرست هستند، بلکه در میانۀ دو سر این طیف قرار می‌گیرند ـ البته بگذریم از توییتر فارسی که تایم لاین آن پر از ناله و فغان و بدگویی و بد پراکنی است.

 

خلاصه این که توییتر، مملؤ از گزین‌گویه‌هاست.

 

یک گزین‌گویه، آخرین حلقۀ یک زنجیرۀ طولانی از تفکرات است.

Marie von Ebner-Eschenbach

 

گزین‌گویگی یا گزیده‌نویسی، نوشتنِ گزاره‌ای توضیحی است که حتی قرار نیست با آن موافق یا مخالف باشیم. همین که جهت نگاه ما را عوض کند، لحظه‌ای نگه‌مان دارد، متوقف‌مان کند، تا به موضوعی، از دید دیگری نگاه کنیم یا عمیق‌تر درباره‌اش فکر کنیم یا به دنبال مدرک یا مصداقی برای رد یا اثبات آن، در تجربیات یا احساسات خود بگردیم، موفق عمل کرده است.

 

به دنبالِ فلسفه‌ای برای نگاه خودم به توییتر می‌گشتم و بالاخره آن را یافتم:

گاهی در توییتر گزین‌گویه‌هایی از شخصیت‌های مختلف، انتخاب می‌کنم و می‌نویسم. هر کدام از این‌ گزین‌گویه‌ها به نوعی، نگاهِ من به زندگی را نشان می‌دهد. 

 

میشل دو مونتنی فیلسوف می‌گوید:

“فقط به این منظور از دیگران نقلِ قول می‌کنم، که خودم را بهتر توضیح دهم.”

 

در واقع مجموعه از گزین‌گویه‌هایی که آن‌ها را در توییتر منتشر می‌کنم، گزینه‌های پیشنهادی من هستند، برای بیشتر فکر کردن.

البته به این معنی نیست که همۀ آن‌ها را بی‌چون و چرا، قبول داشته باشم، نه، همان‌طور که پیش‌تر گفتم، از دید من هر گزین‌گویه تلنگری است برای جستجوی تازه،‌ برای جورِ دیگریِ دیدن و نگاه کردن از افقیِ دیگر، شاید هم نگاه کردن به آن سویِ ماهی که تا الان در تاریکی مانده بوده است.

 

نیما شفیع زاده، در پستی مفصل درباره نکات زیر پوستی توییتر برای کاربران فارسی زبان نوشته است که خواندن آن برای آشنایی با اصطلاحات و فضای توییتر، برای بهره‌مندی بیشتر از آن، می‌تواند مفید باشد.

 

شاهین کلانتری عزیز، که در چالشِ توییت‌نویس، گزیده‌نویسی را ترویج می‌کند، علاوه بر حساب توییترش، در صفحه‌ای تحت عنوان حرفای گُنده‌گٌنده گزین‌گویه‌های‌اش را منتشر می‌کند.

 

جناب محمدرضا معاشرتی، هم جملات قصارش را در صفحۀ گزین‌نوشته‌های من می‌نویسد.

 

می‌توانید گزین‌گویه‌های انتخابی مرا هم در صفحه توییترم بخوانید.

 

شما هم می‌توانید حاصلِ تفکراتِ روزانه یا تجربیاتِ ارزشمندِ خود را، در قالب گزین‌گویه، در توییتر منتشر کنید، تا هم بقیه از آن بهره ببرند، هم فضای توییتر پُربارتر شود.